Gezondheid
Een zwangerschap heeft invloed op de 'epigenetische' processen in je lichaam. Foto: David Trood
Een zwangerschap doet de biologische leeftijd van een vrouw gemiddeld met 2 tot 3 maanden toenemen. Dat blijkt uit een studie van een onderzoeksgroep aan Columbia University. Epigeneticus Bernard Thienpont nuanceert: "Een kind baren heeft veel minder impact op fysieke veroudering dan pakweg roken".
De tijd eist hoe dan ook zijn tol van je lichaam, maar zwanger zijn kan dit proces wel versnellen volgens een nieuwegrootschaligestudie. "Dit gaat dan niet meer over je chronologische leeftijd, maar over je biologische interne klok", vergelijkt dr. Thienpont.
"Om die te kunnen bepalen, speelt de conditie van de organen, de werking van het immuunsysteem en fysieke fitheid een grotere rol dan dat aantal jaren op de teller."
Gedurende verschillende jaren verzamelden Amerikaanse wetenschappers bloedmonsters van meer dan 1.700 deelnemers, onder wie 825 jonge Filipijnse moeders. Daarna gingen ze op zoek naar subtiele veranderingen in hun cellen die wijzen op veroudering.
Wat bleek? Elke zwangerschap zou je 2 tot zelfs 14 maanden biologisch ouder kunnen maken, met een gemiddelde dat ligt tussen de 2 en 3 maanden. De onderzoekers hielden al rekening met een zwakkere sociaaleconomische achtergrond en ongezonde gewoontes zoals roken.
De bevindingen staan alvast los van het ouderschap met zijn slapeloze nachten en emotionele rollercoasters. "Ook meer dan 900 jonge vaders namen deel aan het onderzoek, maar bij hen werd dit verouderingseffect niet vastgesteld."
Epigenetica maakt mee het verschil tussen je biologische en chronologische leeftijd
De verschillen tussen biologische en chronologische leeftijd na een zwangerschap hebben veel te maken met het 'epigenetische' proces dat zich afspeelt in het lichaam van een zwangere vrouw.
"Als er een verandering optreedt in de werking van je lichaam, spreken we vaak over genetische mutaties. Maar soms zit je DNA-code hier voor niets tussen en draait het enkel om hoe en wanneer je genen 'aan'- of 'uit'geschakeld worden."
Een persoon die biologisch veel ouder is dan zijn echte leeftijd heeft vaak lichamelijke schade opgelopen
Verschillende factoren - waaronder levensstijl, omgevingsinvloeden en ervaringen - beïnvloeden die 'genetische schakelaars' in je lichaam.
"Wanneer een persoon biologisch aanzienlijk ouder is dan haar of zijn werkelijke leeftijd, betekent dit meestal dat haar of zijn lichaam meer schade heeft opgelopen." Dat brengt op zijn beurt een verhoogd risico op aandoeningen zoals hart- en vaatziekten met zich mee.
Het effect stapelt zich op bij meerdere zwangerschappen
De wetenschappers bewezen bovendien dat die biologische leeftijd nog sterker oploopt bij meerdere zwangerschappen. Na hun eerste deelname aan het onderzoek doneerden 331 vrouwen, die sindsdien 1 of meerdere keren zwanger waren, 4 en 9 jaar later opnieuw bloedstalen aan de onderzoekers.
Na berekening van die verschillende 'epigenetische' momentopnames, kon het Amerikaanse team het bijkomende ouderdomseffect voor elke nieuwe zwangerschap berekenen.
Daaruit bleek dat vrouwen die tijdens de periode van het onderzoek meer zwangerschappen doormaakten, ook meer epigenetische veroudering vertoonden. "Elke zwangerschap zou gemiddeld 2 tot 3 maanden toevoegen aan je biologische leeftijd."
Toch benadrukt het onderzoeksteam zelf dat we voorzichtig moeten zijn bij het interpreteren van de resultaten. Veel zwangerschappen tijdens de eerste meting vonden bijvoorbeeld plaats tijdens de late adolescentie, een periode waarin sommige vrouwen zelf nog in ontwikkeling zijn.
"Maar op 20-25 jaar is het effect van zo'n zwangerschap over het algemeen wel duidelijker meetbaar dan op de leeftijdsgroep van 35 tot 40", voegt Thienpont toe. Bij een hogere biologische leeftijd is er automatisch een langere blootstelling aan andere levensstijlfactoren, die allemaal hun invloed hebben. "Dan wordt het al een pak lastiger om zo'n onderzoek uit te voeren en de juiste verbanden te leggen."
Kunnen vrouwen de klok nog terugdraaien na een zwangerschap?
"Iemands biologische leeftijd berekenen, gebeurt via 'DNA-methylatie'", legt de KU Leuven-professor uit. "Onze cellen bepalen via dit epigenetische proces welke genen ze actief willen houden en welke ze willen 'uitschakelen'. Op termijn werkt dit selectiesysteem steeds minder goed, waardoor steeds meer verschillen optreden tussen iemands chronologische en biologische leeftijd. Aan de hand van een bloedtest kunnen we dit uitmeten."
Mensen die veel stress ervaren, obesitaspatiënten, fervente rokers en/of nachtwerkers zien er niet alleen vaak ouder uit dan wat hun identiteitskaart aangeeft, hun biologische leeftijd bewijst dit ook. En ook een zwangerschap bezorgt je lichaam flink wat stress op DNA-methylatisch niveau.
"Maar DNA-methylatie is lang niet de enige oorzaak van biologische veroudering", nuanceert dr. Thienpont. "Dat kleine aandeel veroudering door zwangerschap zal wellicht verdrinken in alle andere mogelijke oorzaken voor versnelde veroudering. Studies rond roken geven je doorgaans 5 tot 10 levensjaren minder in plaats van enkele maanden."
Of je lichaam die tijd weer kan terugwinnen meteen na de geboorte, is nog onduidelijk. "Andere publicaties suggereren alvast van wel, maar we hebben nog meer gerichte studies met meer deelnemers nodig om dit echt hard te maken", aldus dr. Thienpont.
Kan borstvoeding een positieve bijdrage leveren?
Dat borstvoeding niet alleen voor het kind gezond is, staat buiten kijf. Een kindje de borst geven doet ook bij zijn moeder de risico's op borst- en ovariumkanker, diabetes type 2 en hoge bloeddruk op latere leeftijd afnemen. "En laat dat nu net de typische risicofactoren zijn voor een ouder DNA-methylatieprofiel."
Of borstvoeding een terugkeer naar de normale, chronologische leeftijd van de vrouw rechtstreeks in de hand kan werken, is dan weer minder duidelijk. "Een recente studie suggereert dat wel. Al vind ik het aantal onderzochte stalen vrij beperkt om deze hypothese te staven."
Onze biologische leeftijd staat hoe dan ook niet in steen gebeiteld. "Je kan op langere termijn altijd optimaliseren door je een gezonde levensstijl aan te meten. Door goede voedings- en beweegkeuzes te maken, kan je jaren biologische leeftijd terugwinnen, ook als je enkele maanden 'verloren' bent aan zwangerschap(pen). Kinderen houden je trouwens ook langer jong en dwingen je om actief te blijven."
