Hendrik VIII wordt in 1491 geboren als Henry Tudor, de tweede zoon van Hendrik VII en Elizabeth York. Zijn oudste broer, Arthur, wordt vanaf driejarige leeftijd klaargestoomd voor het koningschap. Hendrik, ‘de reserve’, groeit op tussen zijn moeder, zussen en verzorgsters. Elizabeth bemoeit zich actief met zijn opvoeding.
Toch heeft ook Hendrik een privéleraar: de dichter John Skelton. Die schrijft in 1501 het boek Speculum Principis, een soort handboek voor deugdelijk prinsengedrag. Zo leert de jonge prins onder meer het volgende: ‘Ontneem vrouwen niet hun maagdelijkheid. Takel geen weduwen toe. Vermijd dronkenschap. Boven alles, verafschuw vraatzucht.’ Lessen die hij in zijn latere leven compleet in de wind zal slaan.
Prins Hendrik VIII wordt koning
Hendriks leven neemt in 1502 een plotselinge wending. Zijn broer Arthur overlijdt op vijftienjarige leeftijd, vijf maanden na zijn huwelijk met de Spaanse Catharina van Aragon. Hendrik is tien als hij zijn broer moet begraven. Als in 1509 ook zijn vader overlijdt, is het moment daar. De zeventienjarige Hendrik wordt koning Hendrik VIII. Hij trouwt vrijwel direct met de weduwe van zijn broer. Een gelukkig huwelijk, zo blijkt uit een brief van Hendrik aan zijn schoonvader.
Uit verschillende bronnen blijkt hoe geliefd koning Hendrik is. Hij staat bekend als knap, een begenadigd sporter, fervent jager, danser en componist. Hij spreekt Latijn en Frans. En met een lengte van 1,88 is hij bijna twintig centimeter langer dan de gemiddelde man in die tijd. Hij is dól op banketten, alcohol en zoetigheid. Een gewoonte die hem op latere leeftijd obees zal maken.
Na zijn kroning schrijft de humanist William Blount aan medehumanist Erasmus een brief. Daarin spreekt hij verrukt over de nieuwe koning. ‘Hij is een liefhebber van goedheid en rechtvaardigheid. (…) Onze koning wil geen goud, edelstenen of edelmetalen, maar deugdzaamheid, glorie en onsterfelijkheid.’
Hendrik VIII en Anna Boleyn
Maar aan alle goeds komt een eind. De druk om een mannelijke troonopvolger te produceren, wordt hem te veel. Catharina krijgt verschillende miskramen en doodgeboren baby’s. Maar één kind weet te overleven: Maria. Een meisje. Dit zet het huwelijk tussen Hendrik en Catharina onder druk.
Als de jonge en intelligente Anna Boleyn in 1522 haar opwachting maakt aan het Engelse hof, is het gedaan met het ruim twintig jaar durende huwelijk. De kans dat Catharina op veertigjarige leeftijd nog een kind kan krijgen is klein. Anna moet het gaan doen.
Maar Catharina laat zich niet zomaar aan de kant zetten en weigert een scheiding. Als ook de paus het huwelijk niet wil ontbinden, zit er maar één ding op: een breuk met de kerk. Hendrik gaat de strijd aan en komt als winnaar uit de bus. Voortaan staat hij aan het hoofd van de Angelsaksiche kerk, en niet de paus. De weg is vrij voor een scheiding. In 1531 stuurt Hendrik Catharina de laan uit en in 1533 trouwt hij met Anna.
Het ongeluk van de koning
Lang en gelukkig is het huwelijk tussen Hendrik en Anna niet. In januari 1536 valt Hendrik van zijn paard en raakt bewusteloos. Volgens velen verandert zijn karakter na dit ongeluk, zo wordt ook geopperd in onderzoek dat is gepubliceerd in het Journal of the Royal Society of Medicine. Van geliefde koning wordt hij een tirannieke beul.
De drie vrouwen die hun huwelijk met Hendrik VIII niet zouden overleven: Anna Boleyn, Jane Seymour en Catharina Howard.
Wat vaststaat is dat het ongeluk van grote invloed is op zijn gezondheid. De beenzweren waar hij al last van heeft, verergeren. Hij krijgt een wond die nooit meer zal genezen. Zijn actieve levensstijl is ten einde. Tot overmaat van ramp krijgt Anna een miskraam. Hendrik krijgt last van stemmingswisselingen en wordt onberekenbaar.
Hendrik VIII onthoofdt zijn vrouw
Een paar maanden na zijn ongeluk hakt een beul in een soepele beweging Anna’s hoofd eraf. De reden? Volgens Hendriks adviseur Thomas Cromwell zou ze met vier andere mannen en haar broer George het bed hebben gedeeld. Hendrik laat iedereen hierop vastzetten in de Tower of London.
Op 17 mei 1536 worden haar broer en vier ‘minnaars’ onthoofd. Twee dagen later is Anna zelf aan de beurt. Of ze écht overspel pleegde? Dat wordt sterk in twijfel getrokken. Historici menen dat Thomas Cromwell het verhaal verzon, zodat Hendrik met Jane Seymour kon trouwen. Dat doet hij elf dagen later. Zij schenkt hem een langverwachte zoon, Edward VI, maar ze overlijdt twee weken later.
Zijn vierde vrouw, Anna van Kleef, komt weg met een scheiding. Catharina Howard wacht hetzelfde lot als Anna Boleyn en als laatste is er Catharina Parr. Zij overlijdt in 1548, zo’n anderhalf jaar na Hendrik VIII.
Roeliene Bos
Online redacteur
Roeliene is freelance wetenschapsjournalist. Ze levert onder meer bijdragen aan National Geographic en KIJK Magazine. Ze is dol op reizen, godsdienstgeschiedenis en een stevige wandeling.
